Een van de oudst te dateren feiten van Alkmaar is de verzelfstandiging van de kerk, de start van de St. Laurentius parochie op 16 juli 1116. Parochie (van het Griekse ‘paroikia’) betekent niet meer en minder dan ‘woongemeenschap’.
De graaf van Holland, de hoge geestelijkheid en de bewoners van Alkmaar waren bij de plechtigheid aanwezig.
Als patroon van Alkmaar werd - voor het eerst - genoemd Sint Laurentius en 77 Alkmaarse mannen legden in zijn kerk, de St.-Laurentiuskerk, een eed af op het gebeente van Sint Adalbert, de patroon van de abdij van Egmond.
Dit belangrijke ritueel speelde zich af 138 jaar voor de verlening van het stadsrecht (1254)!
De kerk stond midden in de 'stad' en was verankerd in het leven en denken van de Alkmaarders.
De parochie ontwikkelde zich in de schaduw van de abdij en ontplooide initiatieven op allerlei gebied: religie (devoties als het Heilig Bloed), kunst, ziekenzorg, ouderen- en armenzorg, en onderwijs.
De eerste vijfhonderd jaar zijn min of meer overzichtelijk: de oudste Alkmaarse religiegeschiedenis van circa 1000 tot circa 1550 is van iedereen: de ene, ongedeelde kerk van de middeleeuwen.
Daarna vertakt zich het spoor.